Op vrijdagavond 1 oktober jl. vond vanwege de Coronapandemie de eerste en tevens de laatste
bijeenkomst voor dit seizoen (2021) plaats van De Bokhoven lezingen. De lezingencyclus heeft
vanaf maart 2020 om die reden stilgelegen. De bijeenkomst stond in het teken van 900 jaar
Norbertijnen. Onderdeel daarvan vormde een tweegesprek tussen een lid van de orde der
Norbertijnen Xaveer van der Spank en Richard Steenvoorde lid van de orde der Dominicanen.
Onderwerpen van gesprek waren de roeping en de toekomst van kloosterordes.
De gespreksdeelnemers zijn elk vertegenwoordigers van een andere kloosterorde en een andere
generatie: Van der Spank: Norbertijn vanuit zijn senioriteit en Steenvoorde Dominicaan als medior.
De norbertijnen: een orde die zich van oudsher op het platteland richt en de Dominicanen met als
aandachtgebied de stad.
Roeping?
Het gesprek werd geleid door Henk van Beers bestuurslid van onze stichting. Xaveer van der Spank
geboortig in 1934 vertelde over zijn roeping en intreding tot de orde der Norbertijnen. In de 50er
60er jaren was het zeker niet ongebruikelijk dat een van de leden van een (groot) gezin in Brabant
priester, kloosterling werd, waarvoor de familie, het netwerk eromheen zoals het onderwijs de
beoogt (priester)zoon motiveerde. Na het doorlopen van het gymnasium koos Xaveer voor het
kloosterleven, waarvan de invulling overigens een heel andere wending kreeg dan hij had voorzien.
Xaveer werd o.a. pastoor in Bokhoven, onderwijzer aan de technische school, bisschoppelijk
gedelegeerde en vervulde tal van andere maatschappelijke functies, waaronder godsdienstadviseur
bij de NCB. Hij woonde buiten het klooster maar was daarmee hecht verbonden.
Richard Steenvoorde’s geboortig buiten Brabant, Zuid Holland, loopbaan was geheel anders. Hij
studeerde rechten en juridische bestuurswetenschappen, verrichte promotie-
(wetenschappelijk)onderzoek, promoveerde tot doctor in het internationaal recht, vervulde
maatschappelijke functies zoals: adviseur voor het CDA in Den Haag, het verband van Katholieke
Maatschappelijke Organisaties te ’s-Hertogenbosch en als jurist voor de Bisschoppenconferentie en
het CIO voor alle betrekkingen tussen kerk en staat. Daarnaast was Richard vrijwilliger in een
parochie, speelde in de plaatselijke harmonie en in een band.
Hij kreeg op latere leeftijd roeping, rond zijn veertigste. Deze was niet gestimuleerd vanuit het gezin
en het netwerk daaromheen waaruit hij voortkomt, maar als resultante van zijn persoonlijke
ontwikkeling. Hij trad in 2013 in bij de orde van de Predikers (Dominicanen), verhuisde voor een
periode van vijf jaar voor vorming en studie naar Cambridge en Oxford (UK) om later in 2018 naar
Nederland, Rotterdam terug te keren. Hij maakt daar deel uit van een gemeenschap van jonge
Dominicanen. Thans is Richard prior en studentenpastor voor de Engelstalige gemeenschap in
Rotterdam (Eendrachtskapel).
Richard beschrijft zijn roeping als het dienen van de medemens. Kloosterordes zijn een middel geen
doel. In het werk als priester moet je jezelf kunnen ontplooien, je goed en op de juiste plaats voelen
met als doel god te dienen en in zijn geest te handelen en te werken. Hij is de inspirator en het doel.
In de periode dat Xaveer intrad was sprake van, zoals dat nu vaak genoemd wordt top down. De abt
bepaalde waar de pater werd ingezet en waar hij zich mee bezig moest houden. De keuzes die voor
Xaveer werden gemaakt pakten wonderbaarlijk goed uit en hij zette zich in om de functies van
kloosterling, priester en zijn maatschappelijke functies goed te vervullen en voelde zich als de
spreekwoordelijke vis in het water.
In de periode dat Richard intrad was meer sprake van bottom up. De Dominicanen zijn, zoals dat in
deze tijd heet democratischer georganiseerd. Met de betrokken pater wordt overlegd wat zijn
ambities en competenties zijn, waarvoor hij zich wil inzetten en waaraan hij wil werken.
De Toekomst
Over de toekomst van de beide kloosterordes wordt verschillend gedacht. De Norbertijnerorde kent
weinig kandidaten, novices die willen intreden. Er is sprake van vergrijzing. Er wordt alles aan gedaan
om nieuwe aanwas te krijgen, maar dat lukt minder goed. De orde van de Dominicanen ondergaat
wel een verjongingsproces. Er melden zich steeds vaker kandidaten, novicen aan die willen intreden.
De orde speelt in op de huidige ontwikkelingen, organiseert zich als zodanig en probeert een jongere
doelgroep aan zich te binden. Dit wordt in Rotterdam gecombineerd en gestimuleerd met het leiden
van een levendige studentenparochie.
Richard relativeert de zorgen over terugloop van het aantal intreders. Door de eeuwen heen heeft
het aantal toetreders een gematigde ontwikkeling gekend. Uitzondering daarop waren de 50er en 60
er jaren van deze eeuw. Er werden veel kloosters gebouwd om de vele toetreders te huisvesten.
Deze periode was niet representatief. Richard is optimistisch over de toekomst van zijn orde en zoekt
naar nieuwe wegen om zin en inhoud te geven aan het (voort)bestaan van de kloosterorde. Dit is
geen doel maar een middel. Als er andere of betere middelen zijn, dan is dit een gegeven waar we
het mee moeten doen. Ieder tijdsgewricht vraagt weer om andere oplossingen voor dan levende
vragen en behoeftes om het geloof te beleven en vorm te geven.
Semper Vigilans, de Bokhoven lezingen kan terugzien op een goed bezochte, boeiende, geslaagde
avond, waarbij verdieping en zingeving het volle pond kreeg door dit unieke tweegesprek, belicht
vanuit twee totaal verschillende kloosterorders en generaties kloosterlingen. Niet onvermeld mag
blijven het prachtige muzikale intermezzo waarbij operazangeres Trudy van den Brandt met
begeleiding door Willem van Weelden op onnavolgbare wijze in onze fraaie middeleeuwse kerk met
een mooie akoestiek, het Indische Onze Vader ten gehore bracht, dat jaarlijks wordt gezongen bij
herdenking in augustus van de gevallen oorlogsslachtoffers in het voormalig Nederlands Indië.Tot ziens in 2022
Dit alles is zeker een reden om volgende jaar de lezingen bij te wonen en u aan te melden voor
deelname. U kunt dit doen door een mail te sturen naar: info@andersindekerk.nl Wij hopen u
volgend jaar (weer) te ontmoeten tijdens een van onze lezingen in het seizoen 2022. Semper Vigilans
is druk doende een boeiend programma in elkaar te zetten, zal u daarover tijdig informeren en ziet
uit naar seizoen 2022 met u.
Jan van Heijningen
Voorzitter Semper Vigilans,
De Bokhovenlezingen